Maandag 9 oktober 2023 is een datum die nog lang in mijn geheugen gegrift zal staan… die avond was ik te gast op een tasting – neen, een culinaire, spiritueuze verwennerij – bij Krien en Stef in restaurant de Cluysenaer. Mario Groteklaes van importeur The Nectar had werkelijk alle remmen losgegooid om de (wat mij betreft nu al legendarische) whiskyreeks Macbeth voor te stellen.
De whiskyreeks, gebaseerd op het bekende toneelstuk van William Shakespeare, is al four years in the making en zal uiteindelijk uit niet minder dan 42 flessen bestaan. De releases worden gespreid over 5 jaar, want Macbeth kent 5 ‘acts’. Act 1 is nu verkrijgbaar en bestaat uit 9 releases. Het loont de moeite om even te schetsen wie er allemaal bij betrokken is, zodat u zich een beeld kan vormen van de enorme scope van dit unieke project. Er volgen dus nog 4 ‘acts’, wat betekent dat de laatste reeks op de markt zal verschijnen in 2027!
Alexis Livingstone Burgess is de bedenker. Hij is eigenaar van Burgess Studio, een design company die exclusief voor Scotch werkt. Hij presenteerde zijn idee aan Dave Broom, de bekende whiskyschrijver die bovendien een groot bewonderaar is van Shakespeare in het algemeen en Macbeth in het bijzonder. Hem werd gevraagd om de personages te beschrijven. Sir Quentin Blake werd voor de kar gespannen om de personages te tekenen voor de labels. Hij is bekend als illustrator van de Roald Dahl boeken van weleer en vogelliefhebber. Dat verklaart het feit dat alle personages uit Macbeth voor deze reeks als vogels worden weergegeven. Niemand minder dan levende legende Sukhinder Singh van Elixir Distillers (voorheen de eigenaar van The Whisky Exchange en nu eigenaar van Tormore en de nieuwe Portintruan op Islay) werd bereid gevonden het project leven in te blazen en gaf zijn aimabele, onvolprezen Master Blender Oliver Chilton opdracht om de whisky’s samen te stellen. Het resultaat is fenomenaal te noemen.
Toen de uitnodiging voor deze ongelooflijke avond in de virtuele brievenbus verscheen, was ik niet alleen vereerd, maar vooral ook geïntrigeerd, want er werd gewag gemaakt dat Sukhinder Singh hoogstpersoonlijk aanwezig zou zijn. Da’s een primeur; hij heeft nooit eerder ons kleine landje bezocht! Maar mijn verbazing was nog groter toen ik arriveerde in De Cluysenaer om vast te stellen dat niet alleen Mr Singh aanwezig was, maar ook Alexis (‘Lexi’ voor de vrienden) Burgess en Oliver Chilton, om Céline Têtu niet te vergeten. Ook Mario zelve, Maarten en Rens tekenden present (je zou voor minder, zou ik zo denken). Wat een uitgelezen gezelschap, zeg!
Na de hartelijke ontvangst door gastvrouw Krien – die me een heerlijke cocktail in de hand drukte als aperitief – werden we verzocht aan de speciaal aangeklede tafels plaats te nemen. Ik had het fortuin om naast de Master Blender te zitten. Oliver bleek een begenadigd storyteller met een groot gevoel voor humor, maar bovendien – hoe kan het ook anders? – een vat (ziet u wat ik daar deed?) vol kennis. De passie waarmee hij over de totstandkoming van deze reeks praatte, was aanstekelijk.
Na enkele erg smaakvolle amuses van de chef werden de debatten geopend. Hieronder mijn tasting notes van de geproefde whisky’s (voor zover ik nog uit mijn eigen handschrift wijs geraakte).
Cambus 31 Year Old ‘First Ghost’ – 46.2% – RRP 300 EUR
False face must hide what the false heart doth know – Macbeth (Act 1 Scene 7)
Neus: Zoet en delicaat met een hint van potloodslijpsel en kokos, vanille en een toets van agrum. Jelly Beans and kamillethee met een blaadje munt.
Smaak: Zoet, maar niet overdreven, met meer kokosnoot dan de neus aankondigde. De agrum keert weer. Relatief zacht waarbij de munt eerder naar menthol evolueert.
Finish: Middellang op koskos en de eerste toetsen van houtkrullen.
Kiezen voor een gesloten distilleerderij voor dit personage ligt misschien wat voor de hand, maar het blijft een goeie keuze. Lekker grain om de smaakpapillen te ontwaken.
Chef Stef serveerde hierbij een Tartaar van Black Angusbeef, gekonfijt Bintje, Chinese Crush, gefermenteerde rode uit en ‘Ardmorespray’. Heerlijke start.
Blair Athol 10 Year Old ‘Bloody Sergeant’ – 51.8% – RRP 95 EUR
What bloody man is that? – King Duncan (Act 1 Scene 1)
Neus: Rijk en aromatisch op herfstbladeren, gebakken appels, versterkte wijn en Christmas Cake.
Smaak: Rood fruit met wat drogende tannine worden omfloerst door bakkerijkruiden. Chocolade en iets wat me aan metaal doet denken. Lekker complex voor zo’n jonge malt.
Finish: Lekker lang en kruidig, zelfs een tikkeltje umami.
Heerlijke malt en de wijnvaten in de mix zorgen voor die specifieke toets die je de bloedende sergeant uit het eerste hoofdstuk zo voor ogen doet krijgen. Knappe selectie!
De Blair Athol werd vergezeld van een Bouillabaisse ‘North Sea & Springbank Style’ met venkelcurry, steranijs en kumquat. Een waar kunstwerkje.
Linkwood 31 Year Old ‘Lady Macduff’ – 48.2% – RRP 750 EUR
Yet do I fear thy nature; it is too full o’ the milk of human kindness – Lady Macbeth (Act 1 Scene 5)
Neus: Elegant en floraal op steenvruchten en wit fruit uit de boomgaard. Erg fruitig.
Smaak: Al even elegant, maar de kruidigheid die tevoorschijn komt maakt hier ook een stevige malt van. Het is, net als het personage, geen katje om zonder handschoenen aan te pakken.
Finish: Middellang, intens, fruitige zoet en kruidig.
In een opwelling nam ik de challenge op om deze fles te bespreken in een sonnet…
Lady Macduff is married to the Lord, Thane of Fife
Her character is limited to just one scene
Because of Lord Macduff’s flight, she is a furious wife
Not to be trifled with, she’s elegant but can be mean
The same can be said about the beguiling liquid
Golden sheen in both the bottle and the glass
Elegant, yet firm and strong like a spouse conflicted
Clearly the drink of choice for the upper class
Fruits of the orchards with a lovely floral touch
Feminine, beautiful, a caress of the soul
But spicy too, as if she holds a grudge
Behold, our breath away she stole
One sip and a collective gasp of appreciation sounds
Begging the bottle to go for some extra rounds
Benriach 31 Year Old ‘Menteith’ – 53.1% – RRP 750 EUR
If it were done when ‘tis done, then ‘twere well it were done quickly – Macbeth (Act 1 Scene 7)
Neus: Begint eerder gesloten, understated, aards. Pruimen en honing met een hint van eik.
Smaak: Op smaak laat het fruit zich plots zien: appels, kruisbessen, bloedappelsien. Heerlijke kruidigheid en een tikkeltje geparfumeerd.
Finish: Lang, vol, met een verrassende toets van hazelnoten op het sterfbed.
Een gewaagde keuze voor deze nobelman, die het opneemt tegen Macbeth in de laatste akte.
Glen Garioch 31 Year Old ‘Angus’ – 54.6% – RRP 750 EUR
Present fears are less than horrible imaginings – King Duncan (Act 1 Scene 4)
Neus: Mysterieus, mineraal begin dat langzaam opent richting amandelkoekjes en citrus. Een mooie florale toets, ook. Kruisbessen en vanille. Machtig.
Smaak: Mondvullend en een tikkeltje vuil, lekker old school, fruitig en kruidig tegelijkertijd op appelsienen, kruisbessen, gember en nootmuskaat. Geweldig.
Finish: Lang, stevig op kruiden met hints van zoetzuur fruit.
Ah, wat een geweldige Glen Garioch. Het was mijn favoriet van de avond, moet ik bekennen.
Voor de Linkwood, Benriach en Glen Garioch bedacht Chef Stef een gerecht dat mij bijzonder kon bekoren: Kangoeroefilet (die malser was dan de bips van een baby!) met pompoencrème, zoetzure bietjes, gepofte aardappel en een wildjus bosbessen ‘Ballechin’. Dat was een waar smakenfestijn en een uitstekende match met het trio van malts!
Ardmore 12 Year Old ‘Seyton’ – 52.5% – RRP 100 EUR
What! can the devil speak true? – Banquo (Act 1 Scene 3)
Neus: Flink vegetale en geturfde neus met medicinale toetsen die je niet verwacht van dit huis (maar ongetwijfeld zit het feit dat er gefinisht werd op ex-Laffie vaten daar voor veel tussen).
Smaak: Op smaak wordt hij lekker zoet(zuur) op toetsen van citroen en wit fruit, mosterdzaad en zelfs een paar druppels brak water.
Finish: Lang, zoet versus zilt en rokerig.
Uitstekende Ardmore, die verrijkt is met toetsen van Laphroaig, wat hem extra peaty maakt. Het werkt prima.
Isle of Mull 18 Year Old ‘First Murderer’ – 50.5% – RRP 225 EUR
Come what come may, Time and the hour runs through the roughest day – Macbeth (Act 1 Scene 3)
Neus: Een vuile neus op karton, nat papier, tattoo-inkt, boter, limoen en een hint van witte chocolade. Erg apart, maar ik ben er nog niet uit of ik ‘m lekker vind.
Smaak: Op smaak wordt dat lekker verder gezet met bijkomend wat geroosterde noten en diesel.
Finish: Lang op gekookte hesp, geitenkaas en assen. Een streepje rook (zowel peat als woodsmoke) op het sterfbed.
Het mag gezegd: om de Eerste Moordenaar te vertolken is deze Ledaig een geweldig keuze. Maar iets te speciaal naar mijn goesting om te bekoren.
Islay Single Malt 19 Year Old ‘First Witch’ – 51.7% – RRP 550
Fair is foul, and foul is fair – Three Witches (Act 1 Scene 1)
Neus: Donkerzoet fruit als rozijntjes, verse vijg en bloedappelsien, gewikkeld in een jasje van assen en teer. Orangettes! Hou ik wel van. Maar ook pruimtabak en zeewier. Machtige neus!
Smaak: Een explosie van fruit komt eerst, met de invloed van de PX overduidelijk. Een perfect huwelijk van peat en PX. Pruimen, origine chocolade, kaneel en staartpeper. Duivels!
Finish: Heerlijk lang op chocolade met rozijnen, tabaksbladeren en turf. Excellent!
Omdat de heksen geen namen hebben in het stuk – ze staan enkel bekend als de Weird Sisters – vonden de makers van de reeks het belangrijk de distilleerderij eveneens niet te benoemen. Dit is nochtans een Ardbeg die 2 jaar mocht rusten op PX!
Terwijl we genoten van deze drie ‘smoky’ malts, toverde Chef Stef een dessertje op tafel onder de noemer ‘The Art of Coffee & Cocoa’ met een koffiebavarois, ganache van Valrhona chocolade getooid in een cacao crème espressosaus ‘Glendronach’.
Mensenlief, wat een magnifiek project! Alles komt perfect samen. Machtige malts, prachtige verpakking, unieke labels en voor elke portemonnee wel een fles – en alles perfect gecombineerd met de kookkunst van Stef Roesbeke. Hier gaat nog lang over gesproken worden.
De aandachtige lezer heeft natuurlijk opgemerkt dat we acht malts hebben geproefd in plaats van negen. Er werd namelijk ook een regal malt gebotteld ter ere van King Duncan, namelijk een 56-jarige Glen Grant uit 1965 op 48.2%. Maar met een prijskaartje van 9.900 EUR en een oplage van slechts 100 flessen, zou het folly geweest zijn te verwachten dat deze ook op het menu stond.
Van menu gesproken, wat Chef Stef uit zijn keuken toverde was wederom niet te versmaden. Zijn talent staat in schril contract met zijn bescheidenheid. Ik geniet iedere keer weer als ik aan tafel mag plaatsnemen in De Cluysenaer, maar deze menu was zo’n perfecte match met de malts die gepresenteerd werden, dat het – zoals ik al zei in de introductie – een culinaire, spiritueuze verwennerij werd.
Via deze weg wil ik erg graag een groot woord van dank uitspreken aan het adres van The Nectar en Mario Groteklaes in het bijzonder. Niet alleen voor de uitnodiging, maar ook voor het feit dat ze dit evenement op poten hebben gezet. Daar is zonder enige twijfel bijzonder veel tijd en moeite (en budget!) in gestoken. Kudos!
Bedankt, Maarten, voor de lift huiswaarts.
Als afsluiter… Sukhinder en Oliver wilden uiteraard nog niet verklappen wat er in de komende releases op ons af zal komen, maar één ding konden ze me helaas al wel verklappen. Er is geen enkel personage bij dat volgens hen in aanmerking komt voor een Auchentoshan. I beg to differ! Een mooie, oloroso sherrygerijpte Auchentoshan uit 1997 zou perfect passen voor Porter, de dronken portier van Macbeth’s kasteel. Toch?
Anon, anon. I pray you, remember the porter.
Er is nog tijd om een tikkeltje bij te sturen, hé…
May the Malt be with you!
